Serwerowe

Czym są podzespoły serwerowe?

Podzespoły serwerowe to specjalistyczne komponenty zaprojektowane do pracy w warunkach ciągłego obciążenia 24/7/365, charakteryzujące się wyższą niezawodnością, dłuższą żywotnością i lepszymi parametrami niż ich odpowiedniki konsumenckie. W przeciwieństwie do standardowych komponentów PC, podzespoły serwerowe przechodzą rygorystyczne testy jakości, oferują wsparcie dla technologii korekcji błędów (ECC), redundancji oraz zarządzania zdalnego. Są one fundamentem każdej infrastruktury IT – od małych serwerów plików po rozbudowane centra danych obsługujące tysiące użytkowników.

Kluczowe różnice między podzespołami serwerowymi a konsumenckimi obejmują certyfikację do pracy ciągłej (MTBF 1-2 miliony godzin vs 300000-500000 godzin), wsparcie producenta przez 5-10 lat oraz wyższe parametry wydajnościowe pod długotrwałym obciążeniem. Koszt podzespołów serwerowych jest zwykle 50-200% wyższy niż konsumenckich, ale zwraca się przez niezawodność i mniejsze ryzyko przestojów – awaria serwera kosztuje firmę średnio 5000-50000 zł za godzinę przestoju.

Procesory serwerowe

Intel Xeon E (E-2300, E-2400) dla małych serwerów 1-procesorowych: 4-8 rdzeni, 3.2-5.0 GHz, TDP 65-95W, obsługa do 128GB RAM ECC. Idealne do serwerów plików, kontrolerów domeny dla 10-50 użytkowników. Segment budżetowy z dobrą wydajnością dla podstawowych zastosowań.

Intel Xeon Scalable (Bronze, Silver, Gold, Platinum) dla serwerów enterprise: 4-64 rdzenie na procesor, 1.8-4.0 GHz, TDP 85-350W, obsługa do 4TB RAM. Bronze dla podstawowych serwerów (8-16 rdzeni), Silver dla średnich firm (16-24 rdzenie), Gold dla wirtualizacji i baz danych (24-40 rdzeni), Platinum dla HPC i AI (40-64 rdzenie). Ceny od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych w zależności od modelu.

AMD EPYC oferuje większą liczbę rdzeni przy konkurencyjnej cenie. EPYC 7003 series: 8-64 rdzenie, 2.0-3.7 GHz, TDP 120-280W, do 4TB RAM, 128 linii PCIe 4.0. AMD oferuje 30-50% więcej rdzeni za podobną kwotę, co jest korzystne dla wirtualizacji i obliczeń wielowątkowych. Silna pozycja w data center i cloud computing.

Wybór procesora zależy od zastosowania. Zadania jednowątkowe (małe bazy, serwery plików) wymagają wysokich częstotliwości: Xeon E lub Xeon Gold z Turbo Boost do 4.5-5.0 GHz. Zadania wielowątkowe (wirtualizacja, webservery, renderowanie) potrzebują wielu rdzeni: Xeon Gold/Platinum lub AMD EPYC z 24-64 rdzeniami. Cache procesora: minimum 1.5MB na rdzeń, więcej cache = lepsza wydajność baz danych.

Pamięć RAM serwerowa ECC

Typy pamięci – UDIMM (Unbuffered) to podstawowy typ dla serwerów 1-procesorowych, obsługa do 128GB, częstotliwości DDR4-2933/3200 lub DDR5-4800. RDIMM (Registered) dla serwerów 2-4 procesorowych, obsługa do 2TB, bufor stabilizuje sygnał przy wielu modułach. LRDIMM (Load-Reduced) dla maksymalnych pojemności, obsługa do 6TB+, pozwala na więcej modułów na kanał.

Pojemności i ceny – moduły dostępne w pojemnościach 8GB, 16GB, 32GB, 64GB, 128GB i 256GB. DDR4 ECC jest standardem w większości serwerów, DDR5 ECC pojawia się w najnowszych platformach oferując wyższe częstotliwości (4800-5600 MHz vs 2933-3200 MHz DDR4) i lepszą efektywność energetyczną. Ceny zależą od typu, pojemności i producenta.

ECC (Error-Correcting Code) automatycznie wykrywa i koryguje błędy pamięci, co jest krytyczne w serwerach. Błędy pamięci występują naturalnie (promieniowanie kosmiczne, wahania napięcia) i mogą powodować uszkodzenie danych lub crashe systemu. ECC redukuje ryzyko o 99.9%. Standardowa RAM bez ECC jest niedopuszczalna w serwerach produkcyjnych.

Planowanie pamięci – serwer plików: 16-64GB, serwer aplikacyjny: 64-128GB, wirtualizacja: 8-16GB na VM plus 64GB dla hosta, bazy danych: 25-50% wielkości bazy w RAM dla cache. Zawsze instaluj moduły parami dla dual-channel, w konfiguracjach 4P w kompletach po 4 dla quad-channel.

Dyski serwerowe

HDD SATA Enterprise 7200 RPM – pojemności 1-18TB, interfejs SATA III 6Gb/s, prędkość 150-250 MB/s, IOPS 100-200, MTBF 2-2.5 miliona godzin. Zastosowanie: archiwizacja, backup, storage danych rzadko odczytywanych. Producenci: WD Gold, Seagate Exos, Toshiba MG series z 5-letnią gwarancją. Najniższy koszt za GB.

HDD SAS Enterprise 10K/15K RPM – pojemności 600GB-2.4TB, interfejs SAS 12Gb/s, prędkość 200-280 MB/s, IOPS 150-600, MTBF 2.5 miliona godzin. Zastosowanie: bazy danych wymagające lepszych IOPS niż SATA ale niższego kosztu niż SSD. Producenci: Seagate Exos, WD Ultrastar.

SSD SATA Enterprise – pojemności 480GB-7.68TB, interfejs SATA III 6Gb/s, prędkość 550 MB/s odczyt / 520 MB/s zapis, IOPS 95000-100000, wytrzymałość 1-10 DWPD przez 5 lat. Zastosowanie: serwery aplikacyjne, małe bazy danych, systemy operacyjne, VM storage. Producenci: Samsung PM series, Kingston DC series, Intel D3 series.

SSD NVMe Enterprise – pojemności 960GB-15TB, interfejs PCIe 4.0 x4, prędkość 6000-7000 MB/s odczyt / 4000-6000 MB/s zapis, IOPS 500000-1000000, wytrzymałość 1-25 DWPD. Zastosowanie: duże bazy danych, systemy transakcyjne, AI/ML, HPC, aplikacje wymagające najwyższych IOPS. Producenci: Samsung PM9A3, Kioxia CD6, Micron 7450.

Formaty dysków – 2.5" SFF (Small Form Factor) dla SSD i HDD 10K/15K, większa gęstość montażu. 3.5" LFF (Large Form Factor) dla HDD SATA dużych pojemności. U.2/U.3 dla NVMe w formacie 2.5" hot-swap.

Kontrolery RAID

Funkcje kontrolera – zarządzanie macierzami RAID 0, 1, 5, 6, 10, 50, 60, cache z baterią BBU lub superkondensatorem dla ochrony danych podczas awarii prądu, obsługa hot-spare (dysk rezerwowy automatycznie zastępuje uszkodzony), rebuild w tle, migracja poziomów RAID online, szyfrowanie sprzętowe AES-256.

Parametry kontrolerów – cache 1-8GB (więcej cache = lepsza wydajność zapisu), przepustowość 6-12 Gb/s na port (SAS 12Gb/s = 1200 MB/s teoretycznie), liczba portów 8-24 (obsługa 8-24 dysków wewnętrznych lub więcej przez ekspandery), interfejs PCIe 3.0/4.0 x8/x16. Producenci: Broadcom MegaRAID, MicroSemi Adaptec SmartRAID, Dell PERC.

Poziomy RAID – RAID 0 (striping, brak redundancji, maksymalna wydajność), RAID 1 (mirroring, 50% pojemności, odporność na 1 dysk), RAID 5 (minimum 3 dyski, parity, pojemność N-1, odporność na 1 dysk), RAID 6 (minimum 4 dyski, podwójna parity, odporność na 2 dyski, pojemność N-2), RAID 10 (mirror+stripe, 50% pojemności, najlepsza wydajność dla baz danych).

Zasilacze i karty sieciowe serwerowe

Zasilacze redundantne w konfiguracji N+1 (2 zasilacze, każdy może obsłużyć pełne obciążenie, awaria jednego nie przerywa pracy) lub 2N (podwójna redundancja). Moce: 350-550W dla serwerów 1U, 550-1100W dla 2U, 1100-2000W dla 4U. Certyfikaty sprawności: 80 PLUS Platinum (92-94%) to standard, Titanium (94-96%) w data center. Hot-plug – wymiana bez wyłączania serwera. Status LED i monitoring przez IPMI/iDRAC/iLO.

Karty sieciowe 1GbE – 2-4 porty RJ45, przepustowość 125 MB/s na port, wystarczające dla małych serwerów plików i kontrolerów domeny. Zintegrowane porty w płycie głównej to standard.

Karty sieciowe 10GbE – 1-2 porty SFP+ lub RJ45, przepustowość 1250 MB/s na port, niezbędne dla serwerów storage z macierzami dyskowymi, wirtualizacji z wieloma VM, serwerów baz danych. Producenci: Intel X520/X550, Broadcom BCM.

Karty 25GbE i wyżej – 25GbE, 40GbE, 100GbE dla data center, storage high-performance, sieci szkieletowych. Zaawansowane funkcje: teaming/bonding (agregacja portów), failover, SR-IOV dla wirtualizacji, RDMA dla ultra-niskich opóźnień.

Systemy chłodzenia serwerowe

Wentylatory serwerowe – wysokoobrotowe 40-120mm przy 3000-15000 RPM, przepływ 20-200 CFM, głośność 35-75 dB. Serwery mają 2-8 wentylatorów w konfiguracji N+1 (awaria jednego nie przerywa chłodzenia). Wentylatory hot-swap wymienialne bez wyłączania. Kontrola przez BMC na podstawie temperatur procesorów i dysków.

Radiatory CPU – masywne pasywne radiatory miedziane lub aluminiowe z heat pipe'ami, wymiary 70-150mm wysokości. W serwerach 1U radiatory bardzo niskie (20-35mm) wymagają intensywnego chłodzenia wentylatorami. W serwerach 2U i 4U radiatory wyższe (50-150mm) dla lepszej efektywności. Często dedykowane dla konkretnego modelu serwera.

Chłodzenie cieczą dla serwerów high-performance z procesorami 250W+ TDP lub z GPU. Chłodzenie bezpośrednie (direct-to-chip) gdzie płytki chłodzące montowane bezpośrednio na procesorach, ciecz odprowadza ciepło do wymiennika. Systemy zamknięte (CLC) lub rozbudowane systemy custom. Pozwala na wyższe taktowanie i cichszą pracę.

Jak wybrać podzespoły serwerowe?

Kompatybilność jest kluczowa – sprawdź QVL (Qualified Vendors List) producenta płyty głównej/serwera – listę certyfikowanych komponentów. Niepotwierdzone kombinacje mogą nie działać stabilnie. Pamięć RAM musi być na liście QVL, procesory muszą być wspierane przez chipset i BIOS.

Planuj rozbudowę – nie zapełniaj wszystkich slotów od razu. Zostaw 30-50% pojemności pamięci i kieszeni na dyski na przyszłość. Łatwiej dodać moduły RAM za rok niż wymieniać wszystkie istniejące.

Balansuj wydajność i budżet – nie zawsze najdroższe komponenty są optymalne. Często średni segment oferuje wystarczającą wydajność w znacznie niższej cenie. Wydaj oszczędności na redundantne zasilacze, kontroler RAID z cache, więcej RAM.

Priorytet dla krytycznych komponentów – wydaj więcej na redundantne zasilacze, kontroler RAID z cache i baterią BBU, pamięć ECC niż na najszybszy procesor. Te komponenty zapobiegają przestojom i utracie danych.

Gwarancja i wsparcie – kupuj podzespoły od autoryzowanych dystrybutorów z gwarancją producenta 3-5 lat. Unikaj używanych komponentów serwerowych bez gwarancji – ryzyko awarii przewyższa oszczędności.

Najczęściej zadawane pytania

Czy można użyć zwykłej pamięci RAM w serwerze?

Nie, standardowa RAM bez ECC nie jest odpowiednia dla serwerów produkcyjnych. Pamięć ECC wykrywa i koryguje błędy, co jest krytyczne dla integralności danych i stabilności systemu. Płyty główne serwerowe z chipsetami Intel C620/C740 często nie działają ze standardową RAM. Oszczędność 30% na RAM bez ECC nie jest warta ryzyka uszkodzenia danych i przestojów.

Jaki procesor wybrać – Intel Xeon czy AMD EPYC?

Intel Xeon ma lepsze wsparcie oprogramowania (certyfikacje VMware, Oracle), wyższe częstotliwości turbo (lepsze dla zadań jednowątkowych), dojrzały ekosystem. AMD EPYC oferuje więcej rdzeni za podobną cenę, więcej linii PCIe (128 vs 64), lepszy stosunek ceny do wydajności dla wirtualizacji. Wybór: Intel dla kompatybilności i high-frequency workloads, AMD dla maksymalnej liczby rdzeni i value.

Kiedy wybrać SSD zamiast HDD?

SSD dla: systemów operacyjnych (boot w 10-20s vs 60-120s na HDD), baz danych (100x więcej IOPS), serwerów aplikacyjnych, VM storage. HDD dla: archiwizacji (niski koszt za TB), backupów, storage rzadko używanych danych. Często najlepsza jest hybryda: SSD dla hot data (często używane), HDD dla cold data (archiwum).

Czy potrzebny jest kontroler RAID?

Tak, dla serwerów produkcyjnych kontroler RAID sprzętowy jest niezbędny. Zapewnia lepszą wydajność niż software RAID (dedykowany procesor), cache z baterią BBU chroni dane podczas awarii prądu, hot-spare automatycznie zastępuje uszkodzony dysk, rebuild w tle bez obciążania CPU. Software RAID (mdadm w Linux, Storage Spaces w Windows) sprawdzi się w środowiskach testowych, nie w produkcji.

Ile pamięci RAM potrzebuje serwer?

Zależy od zastosowania. Serwer plików małej firmy: 16-32GB. Serwer aplikacyjny: 64-128GB. Wirtualizacja: 8-16GB na VM plus 32-64GB dla hosta. Baza danych: 25-50% wielkości bazy w RAM (baza 2TB = 512GB-1TB RAM). SQL Server i Oracle intensywnie wykorzystują RAM dla cache. Zawsze lepiej mieć za dużo niż za mało – swap/page file na dysku to 1000x wolniej niż RAM.